Kalendarz rozwojowy Metody Domana
Pełzanie ruchem homolateralnym-
-ruch lewej nóżki jest zsynchronizowany z lewą rączką i na odwrót.
Bieganie pełnym wzorcem naprzemiennym-
-ruch prawej ręki jest zsynchronizowany
z lewą nogą i na odwrót.
Profil rozwojowy Glenna Domana opracowany w Instytutach Osiągania Ludzkich Możliwości w Filadelfii
Profil rozwojowy Instytutu Osiągania Ludzkich Możliwości w Filadelfii opiera się na 7-miu stadiach rozwoju mózgu odbywających się na 7-miu poziomach centralnego systemu nerwowego. Na podstawie Profilu Rozwoju Mózgu Instytuty ustalają neurologiczny wiek dziecka.
1. Stadium rdzenia przedłużonego - zamózgowia (przeciętnie 0-1 miesiąca) - poziom czerwony
- odruchy bezwarunkowe sensoryczne i motoryczne
a) odruch czuciowy źrenicowy- zdolności wzrokowe
b) odruch czuciowy Moro- zdolności słuchowe
c) odruch czuciowy Babińskiego- zdolności dotykowe
d) odruch motoryczny ruchu ramion i nóg bez przemieszczania ciała- zdolności ruchowe
e) odruch motoryczny pierwszego krzyku i płaczu - zdolności językowe
f) odruch motoryczny chwytania- zdolności manualne
2. Stadium mostu – ( przeciętnie 2.5 miesiąca) - poziom pomarańczowy
- postrzeganie prymitywne i instynktowne reakcje życiowe
a) postrzeganie kształtów- zdolności wzrokowe
b) postrzeganie niepokojących dźwięków- zdolności słuchowe
c) postrzeganie procesów życiowych- zdolności dotykowe
d) witalna reakcja motoryczna pełzania ruchem homogenicznym/kadłubowym i homolateralnym (jednostronnym) - zdolności ruchowe
e) witalna reakcja motoryczna płaczu na zagrożenie życia- zdolności językowe
f) witalna reakcja motoryczna uwalniania chwytu- zdolności manualne
3. Stadium śródmózgowia – (przeciętnie 7 miesięcy) - poziom żółty
- postrzeganie złożone, rozróżnianie znaczeniowe i sensowne reakcje
a) rozróżnianie szczegółów–- zdolności wzrokowe
b) rozróżnianie znaczących dźwięków- zdolności słuchowe
c) rozróżnianie smaków- zdolności dotykowe
d) świadome (intencjonalne) raczkowanie wzorcem naprzemiennym- zdolności ruchowe
e) świadome (intencjonalne) tworzenie znaczących dźwięków- zdolności językowe
f) świadomy (intencjonalne) chwyt z opozycją kciuka- zdolności manualne
4. Stadium początkowe kory mózgowej – ( przeciętnie 12 miesięcy) - poziom zielony
- początkowe ludzkie zrozumienie i wyrażanie
a) zrozumienie głębi widzenia – zdolności wzrokowe
b) zrozumienie kilku słów- zdolności słuchowe
c) zrozumienie dotykowe trój-wymiaru- zdolności dotykowe
d) chodzenie na rozstawionych nogach z zachowywaniem równowagi przy pomocy rąk powyżej poziomu ramion- zdolności ruchowe
e) spontaniczne i znaczące użycie dwóch słów- zdolności językowe
f) przeciwstawianie rąk, chwytanie obiema rękami - zdolności manualne
5. Stadium wczesne kory mózgowej -płat potyliczny – ( 18 miesięcy) -poziom jasnoniebieski
-wczesne ludzkie zrozumienie i wyrażanie
a) rozróżnianie podobnych ale różnych prostych symboli
b) rozróżnianie 10-25 wyrażeń
c) dotykowe rozróżnianie podobnych ale różnych przedmiotów
d) chodzenie z zachowywaniem równowagi bez pomocy rąk
e) użycie 10-15 wyrażeń
f) oddzielne posługiwanie się każdą z rąk, obustronne i równoczesne
6. Stadium pierwotne kory mózgowej- płat skroniowy (36 miesięcy) - poziom ciemnoniebieski
-pierwotne ludzkie zrozumienie i wyrażanie
a) identyfikowanie znanych symboli wzrokowych i liter
b) zrozumienie 2000 słów i prostych zdań
c) określanie cech przedmiotów przy pomocy dotyku
d) chodzenie i bieganie pełnym wzorcem naprzemiennym
e) użycie 2000 słów i budowanie prostych zdań
f) funkcjonalne posługiwanie się obiema rękami z jedną z rąk w roli sprawniejszej
7. Stadium zaawansowanej kory mózgowej- – płat ciemieniowy i czołowy (72 miesiące) -poziom fioletowy
– zaawansowane ludzkie zrozumienie i wyrażanie
a) czytanie z pełnym zrozumieniem
b) zrozumienie pełnego słownictwa i złożonej gramatyki
c) identyfikowanie przedmiotów dotykiem
d) sprawniejsze posługiwanie się jedną z nóg zgodnie z dominującą półkulą mózgu
e) użycie pełnego słownictwa i złożonej gramatyki
f) pisanie jedną z rąk zgodnie z dominującą półkulą mózgu
(Glenn Doman, 2006) - tłumaczenie z angielskiego - Diana Piekarska
Uwaga!
Każde dziecko rozwija się asynchronicznie - co oznacza, że będzie ono na różnych poziomach rozwoju w różnych obszarach. Na przykład dziecko może być na I etapie rozwoju zdolności ruchowych, etapie II rozwoju dotykowego i etapie III rozwoju wizualnego. Należy oddzielnie korzystać z naszych poszczególnych harmonogramów zawierających czynności dla danego etapu rozwojowego, aby w sposób elastyczny dostosować program Metody Domana do potrzeb dziecka.
Potrzeby rozwojowe dziecka w poszczególnych okresach
Okres od urodzenia do pierwszego roku - najcenniejszy czas
Los noworodka spoczywa w rękach rodziców. ,,To czym będzie dorosły w sensie fizycznych i neurologicznych zdolności jest określone przez ten okres życia bardziej niż przez jakikolwiek inny." (Glenn Doman). Okres od urodzenia do roku życia ma kluczowe znaczenie dla całego życia człowieka. Mózg noworodka i niemowlęcia na podstawie doświadczeń organizuje drogi i ośrodki nerwowe, które będą określać funkcjonowanie dziecka w całym życiu. Jest to okres niepowtarzalnej sposobności do wyrażenia potencjału genetycznego dziecka, ale też i olbrzymiej podatności na szkody.
W okresie od urodzenia do roku niemowlę powinno mieć zapewnioną niemal pełną swobodę ruchu ograniczoną jedynie względami bezpieczeństwa. Wg Glenna Domana nie powinno się ograniczać noworodkowi i niemowlęciu swobody poruszania, odkrywania otoczenia i zdobywania doświadczeń. Rezultatem dostarczania maleństwu okazji do swobodnego poruszania się, odkrywania otoczenia i zdobywania doświadczeń są dzieci lepiej rozwinięte pod względem fizycznym i neurologicznym.
Wg Glenna Domana maleńkie dzieci noszą w sobie bezgraniczne pragnienie uczenia się, którego niezaspokajanie jest równoznaczne z niszczeniem samego dziecka. Katastrofalne skutki ma ograniczanie niemowlęciu bodźców czy to dotykowych czy to wzrokowych albo słuchowych. W roku 1211 Fryderyk II, cesarz Niemiec, usiłując odkryć naturalny język wychowywał dziesiątki dzieci w milczeniu. Język wrodzony mający rzekomo spoczywać w człowieku w uśpieniu, nie pojawił się jednak; dzieci te nigdy nie zaczęły mówić i ostatecznie wszystkie zmarły jeszcze w dzieciństwie (van Cleve, 1972).
Dla prawidłowego rozwoju neurologicznego niemowlęcia w tym okresie życia, kluczowe znaczenie mają liczne wrażenia, które maleństwo odbiera za pomocą wszystkich swoich zmysłów. W tym wieku szczególnie ważne są wrażenia sensomotoryczne płynące z odczucia ruchu czyli z bycia noszonym, kołysanym oraz z poruszania się o własnych siłach. Wg Domana ograniczając maleństwu możliwości zdobywania doświadczeń np. krępując je becikiem lub trzymając cały czas w łóżeczku nie zaspokajamy podstawowej potrzeby dziecka jaką jest pragnienie uczenia się otaczającego je świata. Z drugiej strony, możemy zwiększyć możliwości uczenia się maleńkich dzieci po prostu poprzez usunięcie wielu fizycznych ograniczeń jakie spadają na nasze najmłodsze dzieci.
Okres od roku do lat pięciu decyduje kim będzie dziecko
Okres od roku do pięciu lat ma decydujące znaczenie dla całej przyszłości dziecka. W tym okresie wczesnego dzieciństwa niezwykle plastyczny mózg jest najbardziej podatny na kształtowanie przez doświadczenia: społeczne, emocjonalne, poznawcze i fizyczne. Jest to także okres życia, w którym mózg dziecka jest otwarty na wszelkie informacje, które przyswaja bez wysiłku. To co najważniejsze w tym czasie to zaspokojenie nienasyconej ciekawości dziecka we wszystkich możliwych formach. Właśnie w tych latach kształtuje się intelekt dziecka. Wg Glenna Domana do piątego roku życia rozstrzyga się kim może być w przyszłości dziecko, jakie będą jego możliwości, zdolności i zainteresowania.
Niezależnie od nieograniczonej liczby czynników w późniejszym życiu, które mogą mieć wpływ na przyszły zawód dziecka (pozytywny wpływ jak i negatywny), nie wzniesie się ono ponad intelektualny i fizyczny potencjał ukształtowany w tym wczesnym okresie życia. Dlatego też do piątego roku życia, należy dziecku zapewnić wszelkie możliwe sposobności do zdobywania wiedzy i doświadczeń oraz rozwijania sprawności ruchowej. Potrzeba uczenia się jest bardzo silną potrzebą we wczesnym dzieciństwie i nie należy się obawiać, że dziecko zdobywając wiedzę i rozwijając swój fizyczny potencjał marnuje dzieciństwo. Małe dzieci uwielbiają się uczyć ponieważ przychodzi im to łatwo i w naturalny sposób. Dzieci we wczesnym dzieciństwie traktują uczenie się jako warunek przetrwania i uważają naukę za bezwzględną konieczność .
Dlatego należy stworzyć dzieciom warunki do nauki i już z pewnością nie przeszkadzać w zaspokajaniu dziecięcej ciekawości. ,,Malutkie dzieci potrafią i powinny pływać, ćwiczyć, tańczyć a także uprawiać różne formy aktywności ruchowej i intelektualnej już w wieku roku lub dwóch lat ponieważ ciało i mózg rozwijają się w działaniu." ( Doman, 1990) To czego dziecko nauczy się z łatwością teraz, później przychodzić może z wielkim trudem. Ta prawda jest powszechnie znana szczególnie w odniesieniu do języków obcych, których nawet kilka bez wysiłku może przyswoić dziecko w okresie do piątego roku życia. Podobnie sprawa ma się z innymi dziedzinami wiedzy takimi jak algebra, biologia, geografia czy sztuka. Zdaniem Glenna Domana - autorytetu w dziedzinie wczesnego nauczania, dzieci do piątego roku życia przyswajają suche fakty naukowe o wiele lepiej niż dorośli. Okres do piątego roku życia jest również kluczowy w kształtowaniu się zainteresowań dotyczących przyszłej aktywności zawodowej młodego człowieka.
Okres do pięciu do ośmiu lat jest dla dziecka przełomem
Ten okres jest bardzo ważny dla całego życia. Jest to okres końcowy kształtowania się mózgu dziecka i jednocześnie schyłek podatności na naukę, w którym właśnie zaczyna się szkoła. Dzieci w tym wieku nadal bardzo szybko się uczą, ale nie mają ukształtowanej wystarczającej oceny sytuacji (Doman, 1992). Na ogół te dzieci, które nie miały wcześniejszych radosnych doświadczeń z nauką kojarzą początek nauki w szkole z rozstaniem z mamą, i dlatego mogą później traktować pójście do szkoły jako jakąś bliżej nieokreśloną przykrość. Aby zapobiec takiemu nieudanemu startowi, najlepiej rozpocząć naukę w młodszym wieku. U dzieci, które zaczęły naukę w bardzo młodym wieku, zamiłowanie do nauki zamienia się w miłość do szkoły. Doświadczenia rodziców, którzy uczyli dzieci w wieku niemowlęcym wskazują, że te dzieci niekiedy ukrywają złe samopoczucie aby nie zostać w domu. Dla tych młodych miłośników nauki nie pójść do szkoły oznacza karę. Wg Glenna Domana brak wiedzy na temat powyższych czynników może przyczynić się do błędnych działań z punktu widzenia psychologicznego.
Pięciolatek lub sześciolatek, który dopiero zaczyna naukę w szkole nie powinien uczyć się banałów poniżej poziomu swojej wiedzy i zainteresowań. Kolejnym błędem może być zadawanie w szkole głośnego czytania dziecku, które potrafi czytać szybko metodą wzrokową. Głośnie czytanie zwalnia prędkość czytania a co za tym idzie również zakłóca zrozumienie tekstu oraz odbiera przyjemność płynącą z nauki. Jest to również zły pomysł w stosunku do dzieci, które z trudem uczą się czytać w wieku sześciu lub siedmiu lat. Nawet osoba dorosła, która przeczyta głośno tekst, będzie musiała powtórnie zapoznać się z nim metodą wzrokową aby dokładnie zrozumieć wszystko o co w nim chodzi. Wg Glenna Domana - gorącego propagatora wczesnego nauczania nie należy obawiać się, że dziecko, które wie najwięcej będzie bardziej nudziło się w szkole od mniej umiejącego kolegi. Nie należy także oczekiwać, że dziecko, które wie mniej z tego powodu będzie bardziej zainteresowane nauką. Paradoksalnie na ogół bywa wręcz odwrotnie. Ciekawość podsycana w dziecku od najmłodszych lat pozostaje, a nauczyciele są dumni ze zdolnego
ucznia.
Zdaniem Domana dziecko w wieku od pięciu do ośmiu lat może śmiało korzystać z materiałów, które normalnie przerabiane są w wieku od lat ośmiu do czternastu. Oczywiście pod warunkiem, że przygotowywano je odpowiednio w poprzednich okresach. Z fizjologicznego punktu widzenia wiedza, która trafi do mózgu dziecka przed ósmym rokiem życia, zostanie w nim na całe życie. ,,Dziecko potrafi przyswoić i zapamiętać każdy materiał, który podsunie mu się w ciągu tych niezmiernie ważnych lat." (Doman, 1992)
O której powinny leżeć w łóżkach szkraby, przedszkolaki i dzieci z klas I - III?
Okienka rozwojowe Marii Montessori
Paląca ciekawość - okna rozwojowe Marii Montessori
Czy wiesz, że Twoje dziecko doświadcza „okienek rozwojowych”? Nazywamy je oknami możliwości, ponieważ gdy takie okno jest otwarte, dziecko ma niesamowitą okazję naturalnego, łatwego i spontanicznego uczenia się konkretnych informacji i umiejętności. Jednak po zamknięciu okna, tych samych informacji / umiejętności trzeba uczyć poprzez żmudną prac;ę; wielokrotne powtarzanie, zapamiętywanie, utrwalanie, przypominanie, powtarzanie, itd. .
Okna możliwości są tym, co Maria Montessori nazywa ,,fazami wrażliwymi”. Według Montessori wszystkie dzieci doświadczają w swoim rozwoju tych samych, niemal magicznych chwil - momentów, w których chłoną konkretne koncepcje z niezwykłą łatwością. Kiedy dziecko znajduje się w samym środku jednego z tych wrażliwych okresów, będzie oddawało się pewnym czynnościom lub lekcjom z intensywnym zainteresowaniem, wręcz palącą ciekawością.
Okno rozwojowe to płonący ogień pasji poznawczej, okres, w którym dziecko zdobywa nową konkretną umiejętność. ~ Mary Ellen Maunz
Zrozumieć dziecko, które się rozwija
Maria Montessori rozpoznała i sklasyfikowała jedenaście podstawowych okienek rozwojowych, tzw. Montessoriańskie fazy wrażliwe.
Ruch - od urodzenia do ukończenia 1 roku życia
Tuż po narodzinach dziecko ma ograniczoną kontrolę nad swoimi ruchami, ale jeśli będzie mieć nieograniczoną swobodę ruchu, jego rozwój fizyczny będzie postępować bardzo szybko w obszarach kontroli motorycznej, zarówno motoryki dużej jak i małej. Noworodki i niemowlęta rozpaczliwie potrzebują ruchu. Noworodek, który jest motany ubrankami i kocykami będzie machał rękami i kopał nogami jak oszalały w tych nielicznych chwilach, gdy zostanie uwolniony z krępujących jego ruchy tkanin. Dziecko może próbować to robić podczas zmiany pieluszki, ponieważ mogą to być jedyne krótkie momenty w ciągu dnia, kiedy ma swobodę ruchów. Noworodek walczy jak lew, co może doprowadzać opiekunów do szaleństwa, jako że próbują mu zmienić w tym czasie pieluszkę. Ale malutkie dziecko ucząc się kontroli nad swoim ciałem, rozwija także swoje zdolności poznawcze. Dlatego tak ważne jest zrozumienie potrzeb ruchowych dziecka w pierwszych miesiącach życia. Rolę odpowiednich warunków do rozwoju ruchowego noworodków i niemowląt opisaliśmy w artykule Najważniejsze okienko rozwojowe niemowlęcia to ruch.
Jak wspierać rozwój fizyczny niemowlęcia oraz ćwiczenia dla poszczególnych etapów, szczegółowo opisaliśmy w naszym Poradniku rozwoju ruchowego tu
Okres wrażliwy na język od 7 miesiąca ciąży do 5,5 – 6 roku życia
Mózg dziecka jest na stałe przystosowany do nauki języka. Ta wrodzona tendencja sprawia, że nabywanie języka jest łatwe, szczególnie dla dzieci poniżej szóstego roku życia.
Mówienie jest naturą człowieka. ~ Maria Montessori
Już dziecko w brzuchu mamy jest wrażliwe na mowę. Dlatego wskazane jest czytanie i mówienie „do brzucha”. Dziecko od urodzenia uczy się używania języka w celu komunikacji. Przechodzi przez poszczególne kamienie milowe rozwoju języka opisane, od wydobywania pojedynczych słów, gaworzenia, aż do mówienia pierwszych słów i posługiwania się zdaniami. Rozwój mowy a żucie pokarmu przez ząbkujące dzieci tu.
Rozumienie języka to jedna z podstawowych czynności ludzkiego mózgu. Z neurologicznego punktu widzenia czytanie pisma to naturalna funkcja ludzkiego mózgu podobna do rozumienia mowy ze słuchu. Nauka czytania w w okresie wrażliwości na język, jest doskonałym sposobem dostarczania głodnemu wiedzy dziecku ogromnych ilości informacji. Z badań naukowych wynika, że dzieci, które uczą się czytać w okienku rozwojowym funkcjonują na znacznie wyższym poziomie intelektualnym, niż rówieśnicy pozbawieni takich warunków. Jak uczyć małe dziecko czytania tu dziecko czytania tu
Zainteresowanie małymi przedmiotami
W wieku od roku do lat czterech Twoje dziecko doświadcza żywego zainteresowania małymi przedmiotami. Zainteresowanie to ostatecznie doprowadzi do rozwoju precyzyjnej kontroli motoryki małej i rozwoju chwytu pęsetkowego, który jest podstawą pisania i wielu innych ważnych umiejętności. Ponieważ ten okres częściowo pokrywa się z potrzebą badania wszystkich przedmiotów za pomocą buzi, zaleca się podawanie dziecku do jedzenia rączkami najmniejszych owoców i warzyw, np. groszek, jagody, porzeczki, malutkie fasolki, kukurydzę. Te malutkie kuleczki wbrew pozorom nie stwarzają ryzyka zadławienia u szkrabów, ponieważ nie pęcznieją i nie przylegają do ścian przełyku. Malutkie jagódki są bezpieczniejsze od większych kawałków jedzenia, zwłaszcza takiego, które w przypadku wejścia do tchawicy tworzy rodzaj zatyczki. 10 pokarmów powodujących zadławienia u małych dzieci tu
Potrzeba porządku
Począwszy od około 6 miesiąca życia Twoje dziecko zaczyna odczuwać przemożną potrzebę porządku. Zachowanie Twojego dziecka niekoniecznie musi być dla Ciebie uporządkowane, ale maluszek doświadcza wewnętrznego pragnienia, aby wszystko w jego otoczeniu znajdowało się na swoim miejscu lub trzymało się regularnej rutyny. Szczyt tego okna rozwojowego przypada pomiędzy 2 a 4 rokiem życia. W tym wieku niektóre dzieci doświadczają najbardziej niewytłumaczalnych napadów złości, które mogą być wynikiem zakłócenia porządku. Maria Montessori zwraca uwagę na przyczynę tak zwanego buntu dwulatka, którą widzi w braku porządku, przewidywalności dnia codziennego, drobnych zmianach, które dorośli akceptują bez problemu, a których dziecko nie jest w stanie przyjąć bez sprzeciwu.
Zapraszamy do lektury artykułu Montessoriański okres wrażliwości na porządek
Wykonywanie muzyki
Około trzeciego roku życia dziecko doświadcza wrażliwego okresu dla nauki wykonywania muzyki; naśladowania rytmów, powtarzania wysokości dźwięków, odtwarzania melodii i innych. Wykonywanie muzyki pomaga przygotować mózg Twojego dziecka do rozwoju akademickiego, społecznego i emocjonalnego.
Kontrola emocjonalna i nauka dobrych manier
Twoje dziecko w wieku od urodzenia do około dwóch i pół roku przechodzi wrażliwy okres do nauki o związkach, komunikacji i kontroli emocjonalnej.
Okres wrażliwy na naukę dobrych manier to 2-6 lat.
W wieku 0 do 2.5 roku dzieci uczą się uprzejmego zachowania poprzez obserwowanie rodziców, najbliższych osób i ich naśladowanie. Kolejne lata przynoszą czas szczególnej wrażliwości i gotowości do poznania zasad dobrego zachowania.
Specjalny okres dla doznań sensorycznych
Twoje dziecko łatwiej i skuteczniej uczy się poprzez praktyczne doznania zmysłowe. Wynika to z wrażliwego okresu, który Montessori nazwała „fazą wrażliwą dla doznań zmysłowych”.
Ręce są narzędziami ludzkiej inteligencji. ~ Maria Montessori
Okres wrażliwy dla nauki pisania najczęściej obejmuje okres od 3,5 do 4,5 roku.
W wieku około czterech i pół roku dziecko wchodzi w okres wrażliwy dla pisania i czytania analitycznego. Kiedy Twoje dziecko we właściwym czasie otrzyma dostęp do odpowiednich materiałów, nauka czytania analitycznego i pisania będzie procesem łatwym i naturalnie postępującym.
To właśnie te wrażliwe okresy umożliwiają dziecku kontakt ze światem zewnętrznym w sposób szczególnie intensywny. Każdy wysiłek dziecka oznacza wzrost mocy. ~ Maria Montessori
Czytanie analityczne - kształty liter i dźwięki fonemów
W wieku od około lat dwóch i pół do pięciu lat dzieci interesują się kształtami liter i dźwiękami fonemów. Twoje dziecko może być przyciągane do takich czynności, jak śledzenie palcami liter z teksturą (np. na papierze ściernym) i kojarzenie dźwięku litery z jej kształtem. Jest to najbardziej naturalny czas do nauki pisania. W tym okresie można zapoznać dzieci z fonemami i odpowiadającymi im grafemami Metodą Domana za pomocą flashcards, a także uczyć naśladowania kształtu liter np. palcami w piasku sensorycznym.
Technika wędrującego fonemu tu
Czytanie analityczne oparte na prostym kodowaniu fonetycznym czyli etap wyjścia z czytania globalnego opisaliśmy w naszym Poradniku Metodycznym w artykule:
19. Jak gładko przejść od etapu czytania globalnego do analizy i syntezy nowych tekstów? Analiza i synteza dźwiękowa tekstu do nauki czytania i pisania metodą kodowania fonetycznego.
Bity inteligencji - polskie fonemy i grafemy w zestawie tu
Litery są bodźcem, który ilustruje język mówiony w umyśle dziecka. ~ Maria Montessori
Świadomość relacji przestrzennych
W tym okresie dziecko jest żywo zainteresowane przestrzennymi właściwościami i atrybutami obiektów, kształtami, wielkością. Rozwijające się umiejętności poznawcze dziecka pozwalają zobaczyć część obiektu, na przykład psi nos wystający spod łóżka i rozpoznać, że jest to część całego obiektu. Nawet niemowlęta obserwują psa pod różnym kątem (siadając, podskakując, próbując złapać ogon) albo tylko jego części (np. nos) wiedząc, że jest on nadal psem. Dzieci potrafią rozpoznawać przedmioty w różnych orientacjach, co oznacza ich rozwijającą się wyobraźnię przestrzenną.
Manipulacje na przedmiotach i kształtach.
W tym wieku dzieci uwielbiają eksplorację obiektów dwu- i trójwymiarowych. Można zauważyć, że małe dzieci upierają się, aby zabawki były umieszczone w określonym miejscu lub orientacji albo że muszą chodzić po liniach na chodniku lub wchodzić do szaf, szuflad itp. Są to wszystko przypadki rozwoju umiejętności manipulacji przestrzenią i poszerzania świadomości przestrzennej. Umiejętności te są ważne i przydatne w codziennym życiu dzieci, ale są także kluczowe z punktu widzenia późniejszych osiągnięć matematycznych.
W celu rozwijania wyobraźni przestrzennej u dzieci polecamy nasze układanki przestrzenne na różnych poziomach abstrakcji np. bulldog, twarz kobiety lub samochód
lub nasze tangramy. Większość naszych układanek przestrzennych jest oparta na testach inteligencji.
Wzory matematyczne
Twoje dziecko rodzi się z tym, co Maria Montessori nazywa „umysłem matematycznym”. Innymi słowy rodzi się z predyspozycjami do uczenia się matematyki. Doktor Maria Montessori uważała, że dzieci w krytycznym okresie naturalnie chłoną pojęcia matematyczne i chętnie je badają poprzez powtarzanie czynności na konkretnych, opracowanych naukowo materiałach dydaktycznych. Wg Marii Montessori dla większości dzieci najbardziej wrażliwym okresem rozwoju dla nauki wzorów matematycznych jest wiek od czterech do sześciu lat.
W tym wieku dzieci powinny wykonywać ćwiczenia z życia praktycznego na pomocach sensorycznych. Dzieci w tym okresie chętnie skalkulują, ile wody nalać do wiadra albo ile pasty do butów potrzebują. Lubią również wykonywać swoje zadania w logicznym porządku, w sposób precyzyjny, co rozwija ich koncentrację, niezbędną do późniejszych zadań matematycznych. Podczas zabawy z materiałami sensorycznymi dzieci patrzą na zależności pomiędzy różnymi przedmiotami. Uczą się je porządkować ze względu np. na kształt, kolor (rzeczy do prania), wielkość, temperaturę, a nawet zapach czy smak. W tym wieku dzieci powinny wykonywać ćwiczenia z życia praktycznego, np. porządki lub małe zakupy, które budują pewność siebie oraz akceptację swoich błędów, co jest też bardzo istotne przy nauce matematyki.
Znaczenie wczesnej edukacji matematycznej opisaliśmy w artykule To królowa nauk pomaga dzieciom odnieść sukces.
Jak uczyć małe dziecko matematyki opisaliśmy tu
Zadania z życia praktycznego, oparte na sekwencjach czynności, które rozwijają koncentrację, planowanie, samodzielność i poczucie porządku opisano w artykule Sprzątanie domu to dla dzieci świetna lekcja życia. W artykule zamieszczono kalendarz prac domowych odpowiednich dla wieku dziecka.
